Rodzaj leczenia depresji jest uzależniony od jej natężenia oraz etapu choroby. Na początku depresji, kiedy objawy są najsilniejsze, najskuteczniejsze jest leczenie farmakologiczne a pomoc psychologiczna polega na wspieraniu chorego, udzielaniu mu informacji o istocie przeżywanych trudności, oraz wyjaśnieniu, na czym polega depresja, jakie są jej przyczyny, skutki, jak można ją leczyć.Doświadczenie wskazuje na to, że przekazanie wiedzy na temat depresji niejednokrotnie pomaga przetrwać najcięższy okres choroby.
W psychoterapii depresji ważną rolę stanowi psychoedukacja, która polega na dostarczaniu choremu i jego rodzinie informacji dotyczących objawów i innych zagadnień związanych z zaburzeniami depresyjnymi. Natomiast psychoterapia jest szczególnie przydatna wtedy, gdy nawroty choroby wiążą się z brakiem umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, problemami rodzinnymi oraz psychologicznymi konsekwencjami choroby.
Po zmniejszeniu się objawów depresji i poprawie koncentracji uwagi często niezbędna staje się pomoc psychoterapeutyczna. Uważa się, że psychoterapia ciężkich stanów depresyjnych ma działanie wspierające wpływ leków przeciwdepresyjnych. W miarę ustępowania objawów, znaczenie psychoterapii znacznie wzrasta i dotyczy głównie zapobieganiu nawrotom.
Istnieje kilka psychologicznych koncepcji powstawania depresji. Metody i techniki psychoterapii oparte są na tych koncepcjach. Do uznanych za najbardziej skutecznych metod zalicza się:
· Koncepcję poznawczą - koncepcja ta zakłada, że u osób z depresją występuje charakterystyczny system odbierania, klasyfikowania i gromadzenia informacji o sobie, innych ludziach oraz relacji "ja - świat". Może to doprowadzić· do powstania pewnych błędnych przekonań sprzyjających obniżonej ocenie własnej osoby, złej ocenie swoich związków z innymi oraz katastroficznej wizji swojej przyszłości.
· Koncepcję behawioralną - która zakłada, że objawy depresji są wynikiem braku nagradzania aktywności osoby, lub przewagi karania za różne zachowania (nadmierna krytyka lub odrzucenie). Koncepcja ta zwraca uwagę na fakt, że osoby ze skłonnościami depresyjnymi mają trudności w zaspokajaniu swoich własnych potrzeb, w odczuwaniu zadowolenia ze swoich osiągnięć· .
· Koncepcja interpersonalna - podkreśla znaczenie dobrych relacji z innymi ludźmi w zapobieganiu depresji. Depresja może być· wynikiem trudności we współżyciu z innymi (nieumiejętność· wyrażenia swoich potrzeb, oczekiwań lub własnych poglądów). Może też powstać· pod wpływem innych trudności np. kłopotów małżeńskich, wychowawczych, agresji, niezaspokajaniu potrzeb.
Po ustąpieniu objawów i stabilizacji nastroju psychoterapia koncentruje się na tych czynnikach psychologicznych, które mogą wyzwalać lub podtrzymywać chorobę. Kolejne, ewentualne nawroty wywołują również problemy psychologiczne, które na zasadzie błędnego koła mogą być przyczyną zaburzeń nastroju i rzutować na przebieg dalszego leczenia.

Ważnym celem psychoterapii jest pomoc w zaakceptowaniu choroby i w nauczeniu się wczesnego rozpoznawania objawów depresji. Mimo, że zaburzenia nastroju w tym depresja jest niezależna od woli człowieka, nie oznacza to że chory jest bezradny i bezsilny.
W zależności od potrzeb i specyfiki problemu można przeprowadzić indywidualną bądź grupową formę psychoterapii. Często wskazana jest terapia rodzinna lub małżeńska. Istnieją również grupy wsparcia organizowane prze z samych pacjentów działające zazwyczaj przy klinikach lub poradniach.
Edukacja polega na dostarczeniu choremu oraz jego bliskim informacji na temat objawów, przyczyn choroby jak również symptomów jej nawrotów, możliwości leczenia, stosowanych leków oraz sposobu ich podawania.