Podstawowym celem jest uświadomienie pacjentom, w jaki sposób ich poglądy i myśli mogą niekorzystnie wpłynąć na działania, postawy i emocje. W dalszej części terapii pacjenci uczą się, jak nie patrzeć na siebie w najgorszym świetle, lecz zmieniać swój sposób myślenia i podejmować nowe konstruktywne działania w celu poprawy własnego życia.
W terapii poznawczej psychoterapeuta prowadzi z pacjentem dysputę, spór na temat jego fałszywych przekonań, uprzedzeń. Dokonuje racjonalnych konfrontacji. Uczy pacjenta identyfikować i podważać słuszność tych przekonań, które wywołują negatywne konsekwencje emocjonalne. Stosowane są również techniki behawioralne, aby zmienić sposób myślenia pacjenta i jego zachowanie.

W terapii poznawczej Beck'a pacjent jest zachęcany do zbierania informacji na temat własnej osoby w toku eksperymentów, które doprowadzają go do zaprzeczenia fałszywym przekonaniom.

Warto dodać, iż większość procedur poznawczych przypisuje duże znaczenie potędze pozytywnego myślenia. Identyfikuje nieadaptacyjne, szkodliwe dla pacjenta myśli i systematycznie zastępuje je pozytywnymi, przystosowawczymi sposobami myślenia o sobie.